De Wendalinusbasiliek, ook wel Wendelsdom genoemd, is een laatgotische hallenkerk uit de 14e eeuw in de bovenstad St. Wendel met het graf van St. Wendelin . De basiliek met zijn gewelfschilderingen is een van de markantste heilige gebouwen in het Saarland en een belangrijke bedevaartskerk . De laatste grote bedevaart met de uitstalling van de beenderen van St. Wendelin vond plaats in oktober 2017 op de 1400ste verjaardag van de dood van St. Wendelin (gestorven in 617 n.Chr.).
Als voorgangerkerk werd in de 9e of begin 10e eeuw een kerk gebouwd op de plaats van de huidige basiliek, waar in de loop van de 11e eeuw de relikwieën van St. Wendelin naartoe werden gebracht. In 1338 werd voor het eerst melding gemaakt van een pastorie naast de kerk.
Over het algemeen wordt de Wendalinusbasiliek de kathedraal genoemd - strikt genomen, ten onrechte . Zo is er de parkeergarage bij de Dom of de Domgalerij in de directe omgeving.
Bouwgeschiedenis
Aangenomen wordt dat de bouw van de kerk werd geïnitieerd door de keurvorst van Trier , Balduin von Luxemburg (hij was de wereldlijke heer van de stad St. Wendel sinds 1328), maar hiervoor is geen bewijs. Volgens Brower bouwde zijn opvolger, bisschop Boemund, de kerk samen met de burgers van St. Wendel, die vervolgens in 1360 werd ingewijd (Brower maakt geen onderscheid tussen koor en kerk, de datum " Pinksteren " is een modern achtervoegsel). Volgens dendrochronologisch bewijs werd het dak van het koor pas in 1408 geplaatst.
Na het koor werd het middenschip gebouwd in laatgotische stijl. Het kreeg slanke kolommen en een netgewelf overspant het schip op grote hoogte . 1462 de constructie werd voltooid met de voltooiing van het schip; Recente (2011) dendrochronologische monsters duiden op een kaptijd van het gebruikte hout in 1460.
Het is niet bekend in hoeverre het Westwerk is veranderd tijdens de honderd jaar oude renovatie- en nieuwbouwmaatregelen. De basis van de toren is vierkant en stevig en heeft drie torens: de gotische zijtorens rechts en links, daartussen de centrale toren (meestal de uientoren genoemd) bekroond met een barokke Italiaanse koepel in 1753 . Daar bereikt het een hoogte van 69 m. Het driedelige ontwerp van de gotische torenfront van de Wendelskirche vertoont architectonische parallellen met het torenfront van de St. Nikolaikirche in Zerbst/Anhalt en de Severikirche in Erfurt , die vandaag zijn verwoest .
De Wendalinusbasiliek is 52 m lang, het middenschip 17 m hoog.
Uitrusting en betekenis
De preekstoel is waarschijnlijk in 1462 geschonken door Nikolaus von Kues , tot wiens beneficiën Sankt Wendel behoorde. Het draagt zijn wapen en wordt beschouwd als de op een na oudste stenen preekstoel in Duitsland. Het belangrijkste kunstwerk in de kerk is het Heilig Graf in de noordoostelijke hoek van het koor, een groep van acht kleifiguren gemaakt rond 1480. Kunsthistorisch gezien vertoont de grafgroep laatgotische elementen, maar ook stilistische middelen uit de renaissance .
Het hoge graf , dat de ark met de beenderen van St. Wendelin bevat, werd rond 1500 aangelegd en bevindt zich achter de retabel van het hoogaltaar. Deze werd in 1896 in opdracht van de timmerwerkplaats Brodmüller uit Aken gemaakt en uitgevoerd door de Akense beeldhouwer Lambert Piedboeuf . Boven het tabernakel is een getraliede opening waardoor de kist met reliekschrijnen in het hoge graf achter het altaar kan worden geschoven. [1]De ongebruikelijke opstelling stelt pelgrims in staat om tijdens processies onder het graf door te gaan en zo de zegen van St. Wendelin te kunnen inroepen. De twee reliëfs links van de verklarende nis tonen Wendelin als herder en als kluizenaar. De twee reliëfs rechts van de nis gaan over Wendelins legendarische verkiezing en wijding tot abt van Tholey en zijn dood. Vier sculpturen van engelen, geplaatst aan de zijkant van de reliëfpanelen, houden de instrumenten van Jezus' lijden omhoog (van links naar rechts: speer met spons, doek, doornenkroon en kruisigingsnagels, kruis). Boven de reliëfpanelen die het leven van St. Wendelin uitbeelden, zijn sculpturen van St. Nicolaas van Myra (rechts) en St. Sebastiaan(Links). Aan de voeten van Sinterklaas regelde de beeldhouwer een jongeling in een zoutkelder. Sebastian wordt afgebeeld als een Romeinse officier.
Acht reliëfmedaillons zijn door de beeldhouwer aangebracht onder de reliëfpanelen op de Wendelin Vita. Links staan de symbolen van de vier evangelisten (van links naar rechts: de man voor Matteüs, de leeuw voor Marcus, de stier voor Lucas, de adelaar voor Johannes). De vier evangelisten Matteüs , Marcus , Lucas en Johannes zijn hier te zien als getuigen van de menswording en het leven, de dood en de opstanding van Jezus. Aan de rechterkant tonen de medaillons symbolen van Jezus' incarnatie en opstanding uit de dood. Van links naar rechts zie je een feniks, die brandt en uit de vlammen opstijgt, een mannetjesleeuw die zijn doodgeboren jongen op de derde dag na de geboorte tot leven likt, een duif die boven een voorgestelde watervlakte zweeft en in het licht vliegt, en een eenhoorn als symbool van de Incarnatie van God in de schoot van de Maagd Maria. Boven de verklarende nis flankeren engelen met witte doeken in hun handen een pelikaan die met zijn snavel in zijn borst steekt om zijn jongen in het nest te zogen. Volgens de Physiologus , een vroegchristelijke dierenverzameling, opent de pelikaan zijn eigen borst met zijn snavel, waardoor zijn bloed op zijn dode jongen druppelt, waardoor ze weer tot leven komen. Dat wasallegorisch gerelateerd aan de offerdood van Jezus Christus, waardoor de pelikaan een veelgebruikt motief is in de christelijke iconografie . Een kruisigingsgroep rijst boven het beeld van de pelikaan uit . Links van het kruis staat Maria , de moeder van Jezus. Rechts staat de apostel Johannes .
De inscriptie op het neogotische altaar luidt "Sapientia aedificavit sibi domum miscuit vinum et posuit mensam". De Latijnse inscriptie is een verkort citaat uit het oudtestamentische boek Spreuken ( Spreuken 9:1-2 EU ) en betekent in Duitse vertaling: "Wijsheid heeft haar huis gebouwd, haar wijn gemengd en haar tafel al gedekt".
In het midden van het koor bevindt zich een graftombe , gebouwd rond 1400 , die bij speciale gelegenheden dienst doet als uitstaltafel voor het opstellen van de ark met de beenderen van Wendelin (het graf stond tot 1803 in de Magdalena-kapel en werd pas als een graf naar de basiliek gebracht ). schoolgebouw nadat het was ontheiligd Het heeft een bronzen afdekplaat die in 1924 is gemaakt door de beeldhouwer Georg Busch . Wendelin wordt getoond met zijn schapen rond zijn hoofd gegroepeerd. Op de twee zijdelen van het graf zijn prachtig uitgesneden figuren van de apostelen afgebeeld.
De kerk kreeg in 1612 een nieuw orgel, gebouwd door de meesters Niklas en Florence Houque uit Trier. In 1672 werden drie klokken ingewijd, en ze bleven luiden tot 1794. In 1782 werd een nieuw orgel gebouwd door Friedrich Carl Stumm en in 1934 werd het nieuwe Klais- orgel in gebruik genomen . Het huidige klokkenspel dateert uit 1951. De vier klokken werden in 1954 ingewijd door decaan Johannes Barth. De Wendelinusklok weegt 2.880 kg, de Sebastianusklok 1.650 kg, de Marienklok 1.150 kg en de Josephklok 850 kg. [2]
In de linkerbeuk bevindt zich een barok zijaltaar met motieven uit het leven van Sint Sebastiaan . De hanger , een zijaltaar uit dezelfde periode gewijd aan de moeder van Jezus, bevindt zich in de rechterbeuk . Naast het Maria-altaar staat een prachtig gebeeldhouwde Pietà in neogotische stijl .
Met de littera apostolica "Decus eximium" , uitgegeven op 22 april 1960 , werd de kerk verankerd door paus Johannes XXIII. verheven tot een kleine basiliek . [3] Van 1979 tot 1981 werd de basiliek gerenoveerd.
De basiliek is het startpunt van een 15 km lange pelgrimsroute naar de abdij van Tholey , waarvan Wendelin de abt zou zijn geweest. Elk jaar in augustus en september vindt 's avonds in de kerk de orgelmuziekserie plaats.